Prolog

W skali globu wyłącznie część ludzi stara się  rozumieć.  Niektórym wystarczy  wiedzieć,  a części wręcz tylko  być.  Jednak oglądając świat, nabierając doświadczeń, powstaje dużo pytań o to, czym jest człowiek, jakie mechanizmy odpowiadają za jego myślenie i postępowanie, czy faktycznie posiada "wolną wolę" oraz czy i co może na nią wpływać? Na pytania te odpowiadają religie, filozofia oraz nauka. Ta ostatnia opiera się na obserwowaniu, eksperymentowaniu, weryfikowaniu wyników oraz wnioskowaniu, i dlatego na niej się opieram. Poniżej zamieszczam opisy badań naukowych, odnoszących się do sposobu funkcjonowania człowieka. To obszar mojej pasji poznawania i chęci rozumienia.

Wpływ środowiska wychowania

Eksperyment prof.Kellogga

Najsłynniejszy eksperyment wychowania międzygatunkowego. Naukowiec wychowywał dziecko człowieka razem z dzieckiem szympansów.
Jaki jest efekt wspólnego dorastania?
Co ustanawia nas ludźmi?

 WPROWADZENIE

prof. Kellogg


      Prof. Winthrop Niles Kellogg - profesor psychologii Indiana University - przypuszczalnie zainspirowany przypadkiem dwóch dziewczynek z Indii wychowanych przez wilki, przeprowadził najsłynniejszy eksperyment międzygatunkowego wychowania. Historia, która mogła być dla niego inspiracją dotyczyła dwóch młodych dziewczynek znalezionych w Indiach w jaskini zamieszkałej przez wilki, w efekcie czego dzieci zachowywały się tak, jakby były wilkami:
- jadły i piły jak zwierzęta nie używając rąk
- chodziły na czworakach - dziewczynki w końcu nauczyły się chodzić wyprostowane, jednak nigdy nie potrafiły biegać
- jedna z nich przyswoiła sobie częściowo mowę (używała ok. 100 słów), natomiast druga wydawała wyłącznie chrząknięcia
- dziewczynki w nocy wyły jak wilki i ich nauczycielom nigdy nie udało się tego wyeliminować
- miały odruch rzucania się i pożerania małych ptaków i ssaków, i tego odruchu również nie udało się wychowawcom wyeliminować.
      Dzieci-wilki, jak je nazwano, żyły w sierocińcu w okolicy Kalkuty, dlatego istnieją opisy zachowania dziewczynek sporządzone przez dyrektora tego ośrodka. Dziewczynki nie przystosowały się do ludzkiego otoczenia i zmarły w młodym wieku (jedna z dziewczynek zmarła w wyniku infekcji nerek w roku 1921, druga zmarła w wyniku gruźlicy w roku 1929). Powszechnym wyjaśnieniem braku zaadaptowania się dziewczynek do nowego ludzkiego środowiska była ich rzekoma niska inteligencja. Inne zdanie miał jednak prof. Kellogg. Twierdził, że dziewczynki posiadały inteligencję, ponieważ w innym przypadku nie byłyby w stanie przetrwać w dziczy. Według niego przyczyną braku adaptacji było wyłącznie ukształtowanie dzieci na wilki, poprzez wychowanie przez te zwierzęta w pierwszym okresie życia. Dzieci nauczyły się być dzikimi zwierzętami, ponieważ tego właśnie wymagało od nich ich środowisko. Uważał, że na rozwój psychiczny jednostki decydujący wpływ ma wczesny okres wychowania. Według niego istnieją krytyczne okresy dla rozwoju i utrzymywał, że problem z ucywilizowaniem zdziczałych dzieci polegał na trudności z odwróceniem nawyków wyuczonych na wczesnym etapie życia. Jednym ze sposobów sprawdzenia tej hipotezy byłoby umieszczenie ludzkiego niemowlęcia o normalnej inteligencji w niecywilizowanym środowisku i stałe obserwowanie jego rozwoju w tym miejscu. Ponieważ taki eksperyment jest niemożliwy, prof.Kellogg postanowił umieścić dzikie zwierzę w cywilizowanym środowisku ludzkiego domu. W swoim domu. Podjął próbę odkrycia, jak bardzo ludzki może stać się szympans wychowywany w środowisku ludzkim.

Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
"Wolf Children of India", The American Journal of Psychology, 1927, Vol. 38, No. 2, s.313-315
Benjamin Ludy, Bruce Darryl, "From bottle-fed chimp to bottlenose dolphin: a contemporary appraisal of winthrop Kellogg", The Psychological Record, 1982, 32, 461-482

 BADANIE


      Prof. W.N.Kellogg  mieszkał w domu jednorodzinnym z żoną i 10-miesięcznym synkiem Donaldem. W dniu 6 czerwca 1931 r. wprowadził do swojego domu młodego szympansa o imieniu Gua, który miał wtedy 7,5 miesiąca. Gua i jego syn Donald byli od tej chwili wychowywani wspólnie.
      Gua był bardzo młody, w związku z tym nie miał jeszcze ukształtowanej pełnej gamy zwierzęcych zachowań. Prof. Kellogg postanowił traktować zwierzę jak człowieka, na równi ze swoim synkiem. Nie karmił go z talerza stawianego na podłodze, a z talerza stojącego na stole; karmił butelką jak niemowlę; głaskał i bawił się jak z ludzkim chłopcem; nie drapał za uszami, jak człowiek czyni ze zwierzętami domowymi; kąpał w wannie, mył i ubierał jak swoje własne dziecko. Interakcja ze zwierzęciem odbywała się w pełnym wymiarze godzin.
      Profesor używał różnorodnych zadań do testowania Gua i Donalda. Badał parametry takie jak ciśnienie krwi, pamięć, wielkość ciała, pisanie, refleks, percepcja głębi, wokalizacja, lokomocja, reakcja na łaskotanie, siła, zręczność manualna, rozwiązywanie problemów, lęki, równowaga, zachowanie podczas zabawy, wspinaczka, posłuszeństwo, chwytanie, rozumienie języka, koncentracja i inne. W jego ocenie testy były wyczerpujące.
      Choć prof.Kellogg planował realizowanie eksperymentu przez okres 5 lat, zakończył go już 28 marca 1932 r., czyli po 9 miesiącach. Gua wrócił do kolonii naczelnych w Orange Park, przy zachowaniu procedury kontrolowanej adaptacji. W swoich publikacjach prof. Kellogg nie podał jednoznacznego wyjaśnienia przyczyny przerwania eksperymentu, jednak jeden opis może ją sugerować. Opisując naukę języka wspomniał, że Gua nie wykazywał żadnych umiejętności w wypowiadaniu ludzkich słów, natomiast ich syn Donald zaczął wydawać dźwięki naśladujące Gua. Kiedy Donald miał 14 miesięcy, Kelloggowie po raz pierwszy zaobserwowali, jak naśladuje dźwięki, które Gua wydawał w obecności jedzenia. Początkowo Donald naśladował jego wołania, ale później inicjował takie dźwięki już całkowicie samodzielnie. Wydaje się, że dbałość o prawidłowy rozwój ich własnego dziecka mógł spowodować zakończenie badania.

Relacja
z przebiegu eksperymentu
9m 27s

      Opisując proces nauki mówienia, prof. Kellogg podkreślił, że Gua był biegły w wokalizowaniu i posiadał szereg rozpoznawalnych i znaczących dźwięków. Bardzo dobrze naśladował zachowanie, ale nie potrafił naśladować ludzkiej mowy. Profesor stwierdził, że prawdopodobną przyczyną porażki w tym zakresie mogła być jednak różnica gatunkowa. Gua nigdy nie przeszedł przez typowy dla ludzkich niemowląt etap gaworzenia, czyli aparat mowy nie miał możliwości nabrania elastyczności.
      Eksperyment ten uznawany jest w świecie psychologów jako jeden z najbardziej pionierskich. Prof.Kellogg zaprezentował swoje wyniki podczas konferencji Midwestern Psychological Association, a następnie napisał i wydał książkę pt. "The Ape and the Child", w której bardzo dokładnie opisał przebieg badania i wnioski.



Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
W.N.Kellogg, L.A.Kellogg, "The ape and the child: a study of environmental influence upon early behavior", 1933, Whittlesey House
Benjamin Ludy, Bruce Darryl, "From bottle-fed chimp to bottlenose dolphin: a contemporary appraisal of winthrop Kellogg", The Psychological Record, 1982, 32, 461-482

 WNIOSKI


      Prof. Kellogg w swoim podsumowaniu przebiegu eksperymentu napisał, że dla funkcjonowania i zachowania organizmu równie istotne są dwa elementy: geny oraz środowisko wychowania. W przypadku szympansa Gua oraz synka Donalda stwierdził, że geny muszą być na tyle podobne, że zapewniły podobne reagowanie na większość zaistniałych sytuacji. Środowisko jego domu aktywizowało ich w identyczny sposób i dzięki temu można było zauważyć, że dzieci wykazywały podobny potencjał.
      W raporcie profesora znalazł się dokładny opis różnic między szympansem a jego dzieckiem, jednak większość wynikała z różnic gatunkowych, np. większa zręczność Gua, jego łatwość wspinania się i chwytania, bardziej ruchliwe usta wykorzystywane jako organ chwytny, niezdolność do chwytania palcami małych przedmiotów, brak artykulacji, itp. Do tej kategorii zaliczył również zadziwiającą wrażliwość Gua na słabe dźwięki. Szympans reagował nawet na ciche odgłosy kropli deszczu, dźwięki odległego samochodu, czy dalekich kroków. Dźwięki te powodowały natychmiastowe zmiany ciśnienia krwi, tętna, częstości oddechów oraz ruchy umożliwiające zobaczenie ich źródła.
      Profesor odnotował wiele podobieństw w zachowaniu, np. reakcje na senność (kiwanie głową i tarcie oczu rękoma), podobne reakcje na łaskotanie, podobna pozycja podczas spania, chodzenie w pozycji wyprostowanej, zabawa butami, zabawa ludzkimi twarzami, gra w piłkę, zabawa telefonem i maszyną do pisania, wykonywanie poleceń tj. wskazanie nosa, pisanie, itp.
      Prof. Kellogg nie odnotował wyraźnego wpływu ludzkiego środowiska na rozwój szympansa, jednak zaznaczył, że wiele umiejętności zostało nabytych wyłącznie dzięki wspólnemu życiu z ludźmi, np. picie ze szklanki, jedzenie łyżką, otwieranie drzwi, zgłaszanie pełnego pęcherza, dawanie całusa w ramach przeprosin, itp.

Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
W.N.Kellogg, L.A.Kellogg, "The ape and the child: a study of environmental influence upon early behavior", 1933, Whittlesey House

KOLEJNE EKSPERYMENTY I BADANIA NAUKOWE

KOLEJNE EKSPERYMENTY
I BADANIA NAUKOWE

Mózg chce więcej

Badania prof. Wolframa Schultza

Jakimi priorytetami kieruje się ludzki mózg?  Prof. Wolfram Schultz  wykazał w swoich badaniach system pracy mózgu, zapewniający człowiekowi satysfakcję lub jej brak.

Kiedy osiągnięcie nawet ambitnego celu nie zapewnia satysfakcji?
Jak zapewnić motywację personelu?

Warunkowanie

Thorndike, Pawłow, Skinner

Warunkowanie oznacza wyrabianie nowych  odruchów.  Są one kluczowe dla jakości komunikacji i sposobu nabywania nowych umiejętności.

Czy odruchy można wytwarzać świadomie?
Jak odbywa się wytwarzanie prawidłowych odruchów?

Ego

O wyobrażeniu siebie

Ego  to wyobrażenie o sobie samym. Jest mechanizmem niezbędnym do przeżycia, lecz również problematycznym. Człowiek z natury uważa, że jest "lepszy". W badaniach przyjęto wskaźnik  better than average.

Czy przekonanie o swojej wyjątkowości jest powszechne?
Czy skupienie na sobie ułatwia ludziom wywieranie na nas wpływu?

Dysonans poznawczy

O ratowaniu EGO

Ego  mówi człowiekowi, że jest ponadprzeciętny  (better than average).  Gdy człowiek zaprzeczy takiemu swojemu przekonaniu staje się nieobliczalny.

Jak reagować na dysonans poznawczy?
Co go wywołuje?

"Ludzie myślą tak, jak ja"

Fałszywa zgodność

Człowiek ma podświadome przekonanie, że ludzie -  generalnie  - myślą tak, jak on. Jeżeli nawet obecnie jeszcze tak nie myślą, to z pewnością jego poglądy będą wyrażać w przyszłości. Badania naukowe wykazały jak silny jest to mechanizm myślenia.

Jak powszechnie on występuje?
Jak takie przekonanie wpływa na postawę człowieka?

Wiara w sprawiedliwy świat

Eksperymenty prof. Melvina Lernera

Powszechne jest przekonanie, że człowiek ponosi  konsekwencje  własnych decyzji, że przydarza mu się to, na co  zasłużył.  Jak silna jest wiara w sprawiedliwy świat?

Jak oceniany jest człowiek, któremu przydarza się tragedia?
Czy ludzie obwiniają kogoś za stan, w jakim się znalazł?

Efekt Pigmaliona

Eksperymenty prof. Roberta Rosenthala

Efekt Pigmaliona  to uformowanie osoby, stworzenie jej, poprzez swój stosunek do niej.

Jak nasze oczekiwania wpływają na drugiego człowieka?
Co w naszej postawie wywiera silny wpływ?

Zarządzanie Ludźmi

Ewolucja myśli zarządczej

Skuteczność działania ludzi zawsze była przedmiotem troski przedsiębiorców. Ich pomysłom w sukurs przyszła również nauka.

Jakie błędy zauważono w zarządzaniu personelem?
Które z nich są cały czas popełniane?

Jak rozumieć intuicję?

Badanie prof. Antoine Bechara

Kiedy człowiek nie wie czego się spodziewać, jego organizm już to wie. Naukowcy mierzyli reakcje ciała ukazujące stan układu nerwowego.

Jak wygląda relacja między intuicją, a świadomym postrzeganiem?
Czy doświadczenie sprzyja prawidłowej intuicji?

Co wpływa na relację?

Harlow, Wall, Niiya i Deaux

Wydaje się, że zapewnienie przeżycia jest wartością najwyższą. Okazuje się, że w naturze są wartości wyższe od zapewnienia bytu.

Co jest ważne dla wszystkich?
Na czym należy się skupić chcąc budować z ludźmi pozytywne relacje?

Mimika a Emocje

Eksperyment prof. Paula Ekmana

Powszechne są powiedzenia  rozchmurz się  lub  uśmiechnij się.  Czy mają one sens?

Czy mimika wpływa na  nastrój?
Czy można  poprawić  sobie  nastrój  utrzymując uśmiech na twarzy?

Wyuczona bezradność

Eksperymenty Seligmana-Maiera, Richtera

Opis i wnioski z kluczowych badań psychologicznych nt. aktywności i bierności.

Dlaczego człowiek bywa bierny lub czuje się bezradny?
Czy aktywności można się nauczyć?

Efekt widza

O braku poczucia odpowiedzialności

Efekt widza  -  człowiek widzi negatywne zdarzenie, ma możliwość zareagowania, lecz nie podejmuje żadnych działań.

Czy ty też możesz być osobą bierną, gdy należy reagować?
Czym powodowana jest bierność człowieka?

Tożsamość grupowa

Badania prof. Henriego Tajfela

Człowiek nabywa cech typowych dla grupy, z którą się utożsamia. Zachowanie grupy, jej wartości i sposób myślenia stają się jego sposobem myślenia i działania. Człowiek dba, by jego grupa "wygrywała", czyli zyskiwała więcej, niż inne grupy ludzi.

Czy można oczekiwać od człowieka obiektywnych ocen innych ludzi?
Jak przynależność do grupy wpływa na ludzkie decyzje?

Odgrywanie roli grupy

Eksperyment Zimbardo

Eksperyment  prof. Philipa Zimbardo  ze  Stanford Univeristy  ukazał mechanizm kluczowy dla ludzkiego postępowania.

Jaką rolę odgrywasz ty, a jaką twój klient, pracownik lub przełożony?
Co determinuje odgrywanie przez człowieka określonej roli?

Jaskinia zbójców

Eksperyment Sherifa

Najsłynniejszy eksperyment psychologa  prof. Muzafera Sherifa,  nazwany "Jaskinia Zbójców" (Robbers Cave), analizujący zachowanie grup w sytuacjach konfliktowych.

Jakie są powody podziału na my i oni.
Co zapewnia integrację i wspólne działanie?

Eksperyment Milgrama

Oddziaływanie i wywieranie wpływu

Badanie z bardzo mocnymi wynikami.

W jakich sytuacjach każdy z nas jest skłonny krzywdzić innych ludzi?
Co może spowodować działania niemiłe dla innej osoby?

Konformizm

Eksperymenty Sherifa i Ascha

Najsłynniejsze badania nad konformizmem człowieka przeprowadziło dwóch psychologów:  prof. Muzafer Sherif  i  prof. Solomon Asch.

W jakich sytuacjach człowiek zmienia zdanie pod wpływem grupy?
Dlaczego przyjmuje opinie innych ludzi jako swoje?

Trzecia Fala

Mechanizmy oddziaływania

Ron Jones  był nauczycielem historii w liceum w Kalifornii. Jego uczniowie nie byli w stanie pojąć, jak niemieckie społeczeństwo mogło popierać nazistów. Postanowił unaocznić im mechanizm zdobywania zwolenników idei i zasad. Przeprowadził spontaniczny, osobisty, improwizowany eksperyment socjologiczny, tworzący z uczniów zagorzałych zwolenników przedsięwzięcia.

Co wpływa na zaangażowanie się w ideę?
Co poza samą ideą angażuje ludzi w przedsięwzięcie?

Gdy warunki są zbyt dobre

Eksperyment Calhouna

Etolog  John B.Calhoun  umieścił populację myszy w idealnym środowisku do życia. Wynik był zaskakujący.

Co jest warunkiem aktywności i chęci rozwoju?
Co może zabić motywację do działania?

Automatyzmy

Nieuświadomione mechanizmy umysłu

Człowiek jest istotą barwną. Posiada wiele  mechanizmów  myślenia, które tworzą jego koloryt. Wiele reakcji jest trudnych do przewidzenia, lecz są też takie, które są przewidywalne. Opierają się one na  automatycznychnieświadomych  mechanizmach pracy mózgu. Przedstawiamy je wraz z opisem badań, które pozwoliły je zrozumieć.

Kiedy człowiek działa  mechanicznie  bez udziału własnej woli?
Które zachowania uruchamiają w nim  automatyczne  reakcje?

Stopa w drzwi

Foot in The Door

Postępowanie człowieka opiera się na  mechanizmach  działających w nim samym oraz między nim, a innymi ludźmi. Poniżej przedstawiamy jeden z nich, zweryfikowany przez badania naukowe.

Kiedy mamy skłonność do godzenia się na prośby?
Jak inna osoba może wpłynąć na naszą decyzję?

Drzwi w twarz

The Door in The Face

Kolejny  mechanizm  wpływający na nasze opinie i decyzje, zweryfikowany przez jednego z najsłynniejszych badaczy naukowych.

Kiedy rośnie nasza skłonność do godzenia się na prośby innych ludzi?
Jak świadomie można na nas wpływać?

Niska piłka

The Low-Ball

Obok metod  stopy w drzwi  i  drzwi w twarz  zdefiniowano i naukowo zweryfikowano kolejny mechanizm wywierania wpływu. Intensyfikuje on zaangażowanie człowieka i w efekcie zapewnia jego większą chęć realizowania ustaleń.

Jak powstaje większa chęć realizowania ustaleń?
Na czym polega ten mechanizm?

Wpływ reklamy

O pamięci  niejawnej

Człowiek zapamiętuje reklamy w świadomości oraz w  pamięci niejawnej.  Badania  prof. Didier'a Courbet  z Francji ukazały czas, jaki reklama "niepamiętana" przez człowieka jest jednak pamiętana i wpływa na jego wybory.

Czym jest pamięć niejawna?
Jak długo przechowywana jest w niej informacja pokazana w krótkiej reklamie?

Wpływ środowiska wychowania

Eksperyment prof.Kellogga

Najsłynniejszy eksperyment wychowania międzygatunkowego. Naukowiec wychowywał dziecko człowieka razem z dzieckiem szympansów.

Jaki jest efekt wspólnego dorastania?
Co ustanawia nas ludźmi?

Prof. Winthrop Niles Kellogg (1898-1972) - profesor psychologii  Indiana University.  Zajmował się badaniem zachowań inteligentnych gatunków zwierząt, tj. małpy, psy i delfiny. Napisał 50 publikacji opisując swoje badania nad warunkowaniem i uczeniem się. Będąc psychologiem porównawczym, przeprowadził pierwsze eksperymentalne badanie uczenia się przez węże. Realizował badania nad strachem u szczurów, myszy, ptaków oraz emocjami i ich wpływu na stabilność mięśni.

/ Wikipedia /

Tomasz Krawczyk (ur. 1973) - autor książki pt. "Metodyka Sprzedaży i Negocjacji" (Ridero, marzec 2020), autor artykułów poświęconych zagadnieniom zarządzania, sprzedaży i negocjacji publikowanych na łamach gazet i miesięczników tj. Puls Biznesu i dwumiesięcznik Optyka. Absolwent  Studium Doktoranckiego Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej  w Warszawie.
Doświadczenie praktyczne w sprzedaży i negocjacjach od 1994 r. W kolejnych latach - prowadząc już szkolenia biznesowe - wprowadzał firmy na wybrane rynki, opracowując strategię działania i prowadząc fizyczne działania handlowe. Dzięki swoim umiejętnościom, już od roku 2002 wynajmowany do przygotowywania firm do negocjacji i reprezentowania ich w tym procesie. Negocjator i mediator angażowany do rozwiązywania sporów między podmiotami gospodarczymi. Metodyk komunikacji interpersonalnej - opracowane przez niego rozwiązania zostały wdrożone przez firmy koncernowe w innych krajach Europy.

Więcej?  Kliknij link.