Prolog

W skali globu wyłącznie część ludzi stara się  rozumieć.  Niektórym wystarczy  wiedzieć,  a części wręcz tylko  być.  Jednak oglądając świat, nabierając doświadczeń, powstaje dużo pytań o to, czym jest człowiek, jakie mechanizmy odpowiadają za jego myślenie i postępowanie, czy faktycznie posiada "wolną wolę" oraz czy i co może na nią wpływać? Na pytania te odpowiadają religie, filozofia oraz nauka. Ta ostatnia opiera się na obserwowaniu, eksperymentowaniu, weryfikowaniu wyników oraz wnioskowaniu, i dlatego na niej się opieram. Poniżej zamieszczam opisy badań naukowych, odnoszących się do sposobu funkcjonowania człowieka. To obszar mojej pasji poznawania i chęci rozumienia.

Wyuczona bezradność

Eksperymenty Seligmana-Maiera, Richtera

Opis i wnioski z kluczowych badań psychologicznych nt. aktywności i bierności.
Z czego wynika ludzka aktywność lub bezradność?
Czy aktywności można się nauczyć?

 WPROWADZENIE

Badania Roberta Rosenthala wykazały tzw.  Efekt Pigmaliona,  czyli tworzenie postawy i zachowania człowieka swoim nastawieniem wobec niego. Wiara w umiejętności oraz możliwości innego człowieka powoduje, że jego umysł produkuje pomysły rozwiązania problemu oraz wykazuje  aktywność  w celu poradzenia sobie z nimi. Przedstawione poniżej badania naukowe  Martina SeligmanaStevena Maiera  oraz  Curta Paula Richtera  wykazały, że u człowieka można wytworzyć nie tylko  aktywność,  lecz również  bezradność.

 OPIS BADAŃ

Martin Seligman


Steven Maier

W 1965 roku  prof. Martin Seligman  i  prof. Steven Maier  przeprowadzili eksperymenty, w wyniku których opracowali  model wyuczonej bezradności.  Trzy grupy psów umieścili w osobnych klatkach. Psy z pierwszej grupy (1) nie były poddawane jakiemukolwiek oddziaływaniu. Psy z drugiej grupy (2) otrzymywały wstrząsy elektryczne, które mogły ustąpić, gdy nacisnęły dźwignię. Psy z trzeciej grupy (3) również otrzymywały wstrząsy, które jednak nie kończyły się po naciśnięciu dźwigni. Wstrząsy pojawiały się losowo i wydawały się nieuniknione.
Następnie psy z każdej grupy umieszczano w innej klatce, gdzie również pojawiały się wstrząsy elektryczne, lecz była możliwość z niej ucieczki, przeskakując niską barierkę. Oceniano zachowanie zwierząt i sposób reagowania na zagrożenie. Psy z grupy 1, które nie były poddawane wstrząsom elektrycznym, zachowywały się "normalnie", czyli korzystały z możliwości ucieczki. Podobnie reagowały psy z grupy 2, które wcześniej, poprzez naciskanie dźwigni unikały wstrząsów elektrycznych. W ich przypadku wcześniejsza możliwość eliminowania zagrożenia wzmocniła aktywność w poszukiwaniu sposobu jego uniknięcia. Psy z grupy 3 nie podejmowały jakichkolwiek prób uniknięcia zagrożenia. Były całkowicie bierne i apatyczne. Ich wcześniejsze doświadczenie braku możliwości uniknięcia wstrząsów elektrycznych nauczyło je, że "w sprawie wstrząsów" nic nie można zrobić. Brak wiary, że można uniknąć wstrząsów spowodował  wyuczoną bezradność.  Nawet gdy mogły łatwo uciec przed wstrząsami, wciąż były bierne i bezradne. Badacze nawet przenosili psy siłą nad barierką w celu pokazania im, że mają drogę ucieczki, lecz to również w niczym nie pomogło.

Curt Paul Richter

Wiara w powodzenie i nadzieja na rozwiązanie problemu wydają się kluczowe. Wykazał to  prof. Curt Paul Richter  podczas przeprowadzonego eksperymentu na szczurach. Umieszczał je w pojemniku z wodą, z którego nie miały możliwości wyjścia i mierzył czas, jaki poświęcają na znalezienie wyjścia. Szczury wykazywały  inicjatywę  przez kilkanaście minut. Drugiej grupie szczurów podawał kij, po którym mogły się wydostać i ponownie umieszczał je w zbiorniku. Gdy szczury doświadczyły możliwości wyjścia, to za drugim razem ich inicjatywa trwała  kilkanaście razy dłużej.  Badanie to ukazało, że wiara i nadzieja w powodzenie przedsięwzięcia wyzwalają większą aktywność.
Przytoczone badania wykazały, że  bezradność  wynika z braku nadziei i braku wizji sposobu uniknięcia negatywnego zjawiska lub rozwiązania problemu, czyli "cokolwiek bym nie zrobił i tak nie przyniesie to sukcesu". Seligman i Maier zastanawiali się, czy można zjawisko bezradności zlikwidować. W tym celu przeprowadzili kolejny eksperyment, w którym grupę psów, które wcześniej były nauczone bezradności, zmuszali do przeskakiwania do drugiej części klatki, by tym samym unikały szoków elektrycznych (nie przenosili, a zmuszali do przeskakiwania). Po pewnym czasie psy same zaczęły przeskakiwać barierkę. Wcześniejsze przenoszone psów nad barierką nie wyzwalało w nich aktywności i nie powodowało utrwalenia takiego sposobu unikania wstrząsów. Zmuszanie ich do przeskakiwania barierki wyzwoliło w nich  aktywność.  Czyli aktywność, podobnie jak bezradność, też może być nauczona.
W badaniach z udziałem ludzi, Seligman i Maier odkryli zjawisko nazywane  immunizacją,  czyli  uodpornienia  na bezradność. Pośród badanych zaobserwowali grupę osób, która od samego początku wykazywała bierność i brak aktywności w poszukiwaniu rozwiązania problemu oraz grupę osób, która nie poddawała się wyuczeniu bezradności. Różnice w zachowaniu obu grup Seligman wytłumaczył sposobem  wyjaśniania przyczyn  własnych niepowodzeń (nawiązał w ten sposób do  teorii atrybucji).

J.Moczydłowska

W badaniu przeprowadzonym w Polsce,  dr hab. Joanna Moczydłowska  z  Instytutu Nauk Ekonomicznych PAN  zapytała 119 osób bezrobotnych (zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy w Ełku i Łomży) jaką aktywność podjęli w celu znalezienia pracy. Osoby te wcześniej zadeklarowały chęć podjęcia pracy zarobkowej, jednak aż 39 z nich przyznało, że nie podjęło żadnych działań w tym celu. W uzasadnieniu podawali, że szukanie pracy nie ma żadnego sensu, bo jej nie ma  (atrybucja zewnętrzna).  Osoby te bezwolnie poddały się losowi wykazując  bezradność.  W takim stanie czują ulgę, bo wierzą, że nic od nich nie zależy i nie ma sensu podejmowanie jakiegokolwiek wysiłku. Żyją w marazmie i przekonaniu, że każda próba działania zakończy się niepowodzeniem. A gdy pojawia się jakieś rozwiązanie, które odmieniłoby ich los, nawet go nie dostrzegają, bo są skoncentrowane wyłącznie na swoim marnym położeniu (podobnie jak owa bierna grupa psów w eksperymentach Seligmana). Często nie podejmują działania, bo boją się ośmieszenia, albo żywią przekonanie, że na ciepłe uczucia ze strony innych mają szansę tylko wtedy, gdy im się źle wiedzie.

Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
Martin E.P.Seligman, Steven F.Maier "Failure to Escape Traumatic Shock", Journal of Experimental Psychology. maj 1967
Martin E.P.Seligman, Steven F.Maier "Learned Helplessness at Fifty: Insights from Neuroscience", National Center for Biotechnology Information, Psychology Review, lipiec 2016, 123 (4): 349-367
Anna Dobrowolska "Czy można odziedziczyć bezradność", Polityka, 04.08.2015


 WNIOSKI


Dlaczego człowiek bywa bierny lub czuje się bezradny?

1.Główną przyczyną jest osobowość   bierna,   która jest przeciwieństwem osobowości   przedsiębiorczej.   Seligman  i  Maier  zaobserwowali, że część ludzi od samego początku, wręcz odruchowo, wykazuje  bierność  i brak aktywności w poszukiwaniu rozwiązania problemu, natomiast pozostałe osoby wykazują  aktywność  i nie poddają się wyuczeniu bezradności. Czyli cechy tj. przedsiębiorczość, inicjatywa i optymizm nie są powszechne i cechują tylko część społeczeństwa. To stawia wyzwanie dla rekrutacji pracowników w firmach.
Osoby przedsiębiorcze, aktywne, mające odruch poszukiwania rozwiązań problemów mogą jednak zostać nauczone  bezradności.  Przyczyną może być jakość organizacji pracy oraz jakość komunikacji menedżera (patrz artykuł  Komunikacja kierownika z pracownikiem).
2.Istotną przyczyną  bezradności  jest brak poczucia  kontroli  nad przyczyną powstawania problemu, jego istnieniem, nad rozwiązaniem istniejącej sytuacji oraz nad możliwością uzyskania satysfakcjonujących efektów (jeżeli człowiek odbiera cel jako niemożliwy do zrealizowania nie podejmuje prób jego osiągnięcia: patrz model formułowania celu  S.M.A.R.T.).  Rolą menedżera jest inspirowanie pracowników do "myślenia" i zastanawiania się przez nich nad możliwościami eliminowania przyczyn problemów i skutecznego osiągania celów  (funkcję przywódczą  omawiam podczas  szkoleń).
3.Istotne jest również umiejscawianie przyczyn problemu. Czy człowiek dostrzega je  wewnątrz  czy  na zewnątrz  siebie? Jeżeli człowiek upatruje  przyczyn  w sobie (np. brak umiejętności, dbałości, inteligencji, itp.), a trudno jest zmienić cechy swojego charakteru, odczuwa  bezradność.  Osoba szukająca i znajdująca przyczyny  na zewnątrz  siebie łatwiej może skupić się na ich eliminowaniu, czyli działaniu. W zarządzaniu rolą menedżera jest skierowanie uwagi pracownika na możliwe przyczyny w sposobie działania, stymulując go do ich zidentyfikowania, wyeliminowania, czyli doskonalenia (to tzw.  funkcja przywódcza  omawiana podczas szkoleń).
4.Kolejną przyczyną bezradności jest sposób postrzegania stałości przyczyn. Czy są one  przejściowe,  czy  niezmienne?  Bezradność wynika z przekonania, że przyczyna problemu sama nie mija oraz że jej wyeliminowanie w przyszłości nie będzie możliwe. Gdy jednak człowiek postrzega przyczynę jako przejściową, szuka sposobu jej wyeliminowania i zaczyna planować działania, które podejmie po jej usunięciu.


      Zmieniając styl wyjaśniania zdarzeń (porażek) z  pesymistycznego  na  optymistyczny,  powoduje się usunięcie objawów wyuczonej bezradności. Bezradnością zagrożone są osoby, u których występuje  pesymistyczny  styl wyjaśniania zdarzeń (emocjonalny zamiast racjonalnego, rozpamiętywanie przeszłości zamiast skupienia na przyszłości i możliwych działaniach). Takim osobom zaleca się, by w przypadku pojawienia się problemu szukały jak największej ilości jego racjonalnych przyczyn, co pozwala odejść od szukania  "winnych"  i skupić się na parametrach, które można modyfikować.

Zapewnienie aktywności personelu jest tematem szkoleń i sesji coachingowych.

Napisz do mnie

Efekt widza

O braku poczucia odpowiedzialności

Efekt widza - człowiek widzi negatywne zdarzenie, ma możliwość zareagowania, lecz nie podejmuje żadnych działań.
Czy ty też możesz być osobą bierną, gdy należy reagować?
Czym powodowana jest bierność człowieka?

 WPROWADZENIE

John Darley


      Logika sugeruje, że im więcej jest świadków kryzysowego zdarzenia, tym większe jest prawdopodobieństwo, że któraś z tych osób podejmie jakieś działanie. Badania eksperymentalne jednak temu zaprzeczają. Pokazują, że wraz ze zwiększaniem się ilości świadków prawdopodobieństwo ich reakcji spada. Zjawisko to nazwano  efektem widza,  inaczej  rozproszonej odpowiedzialności.
      Efekt widza  został po raz pierwszy zbadany i opisany w 1968 roku przez  prof. Johna Darleya  i  prof. Bibba Latané.  Naukowcy zainteresowali się postawą świadków zabójstwa Kitty Genovese w 1964 roku, której sąsiedzi widząc biegnącego za nią oprawcę, który następnie zadawał jej śmiertelne rany, nie udzielili i nie wezwali pomocy. Naukowcy rozpoczęli serię badań.

 PRZEBIEG EKSPERYMENTU


      Jeden z pierwszych eksperymentów  prof. John Darley  i  prof. Bibb Latané  przeprowadzili na grupie 50 studentów. Połowę z nich posadzono razem, w sposób umożliwiający wzrokową komunikację ze sobą, a w drugiej części siedziały osoby celowo blokujące taką komunikację. Gdy wszyscy pracowali nad zadaniem usłyszeli głośny trzask w sąsiednim pokoju. Osoby, które miały możliwość wymiany spojrzenia i w ten sposób poznać reakcje innych osób, częściej wykazywały inicjatywę i podejmowały działania. Osoby, które nie miały możliwości komunikacji wzrokowej z innymi osobami nie reagowały i nie podejmowały żadnych działań. Wyniki te potwierdziły hipotezę, że świadkowie wydarzenia wchodząc w interakcję ze sobą nawzajem nadają sytuacji określoną interpretację. Zauważenie u innych osób zainteresowania sytuacją sprzyja podejmowaniu działań. Brak interakcji między uczestnikami ukazywał brak zainteresowania innych osób daną sytuacją i w efekcie powodował brak reakcji.
      W 1969 roku badacze przeprowadzili eksperyment, w którym kobieta upadała na ulicy i sprawiała wrażenie, że doznała urazu. Aż 70% świadków wezwało pomoc lub ją zaoferowało. Gdy jednak obok kobiety stały inne osoby wyłącznie się jej przyglądające, już tylko 40% innych przechodniów zaoferowało pomoc.
      W kolejnym eksperymencie uczestnicy zostali poinformowani, że wezmą udział w dyskusji na osobiste tematy, dlatego aby uniknąć skrępowania rozmowa będzie prowadzona przez interkom. Każda osoba znajdowała się w innym pomieszczeniu, jednak słyszała i była słyszana przez pozostałych uczestników. W pewnym momencie pomocnik badaczy zaczynał udawać napad epilepsji, co było przez wszystkich słyszane. Osoby, które uważały, że tylko one uczestniczą w dyskusji i słyszą chorego, w 85% przypadków opuszczały swój pokój i szukały pomocy. Jeśli jednak warunki zostały zmienione i w rozmowie oficjalnie brało udział 5 osób, tylko 31% udawało się po pomoc. Świadczy to, że człowiek uważający, że tylko on może pomóc, podejmuje takie działanie. Jeżeli jednak są inni ludzie w pobliżu większość oczekuje, że ktoś inny zajmie się sprawą. Im więcej jest osób, tym bardziej jest  rozproszona odpowiedzialność  za podjęcie działania.

D.Batson

      Biblijna historii o dobrym Samarytaninie opowiada o mężczyźnie, który pomaga poszkodowanej osobie w potrzebie, podczas gdy inni ludzie, w tym kapłan, przechodzą obok. W 1973 roku psychologowie  prof. John Darley  i  prof. Daniel Batson  postanowili sprawdzić, jaki wpływ na chęć i gotowość pomagania ludziom znajdującym się w potrzebie, wywiera religia. Przeprowadzili eksperyment, w którym udział wzięli studenci seminarium duchownego. W badaniu poproszono ich o przejście do drugiego budynku na spotkanie. Przed wyjściem części z nich powiedziano, że są spóźnieni i muszą się spieszyć, pozostałym powiedziano, że mają dużo czasu i nie muszą się spieszyć. Dodatkowo połowie mężczyzn powiedziano, że po przejściu do drugiego budynku ich zadaniem będzie udział w dyskusji o dobrym Samarytaninie, drugiej połowie, że będą rozmawiać na temat pracy po ukończeniu seminarium. Na drodze prowadzącej do drugiego budynku napotykali leżącego na ziemi mężczyznę, którym był pomocnik badaczy i który udawał, że potrzebna jest mu pomoc. Pomocy mężczyźnie udzieliło 63% seminarzystów, którzy nie musieli się spieszyć i tylko 10% osób spieszących się "na spotkanie". Nie miało znaczenia, czy badani spieszyli się na rozmowę o pracy, czy na dyskusję o dobrym Samarytaninie. Pośpiech miał wyraźnie większe znaczenie, niż wyznawane wartości oraz chęć i gotowość do pomagania.

Opracował Tomasz Krawczyk na podstawie:
J.M.Darley, & B.Latane (1968) "Bystander intervention in emergencies: Diffusion of responsibility", Journal of Personality and Social Psychology 8
J.M.Darley, & B.Latane (1968) "Group inhibition of bystander intervention in emergencies", Journal of Personality and Social Psychology 10
J.M.Darley, & A.I.Teger & L.D.Lewis (1973) "Do groups always inhibit individuals' responses to potential emergencies?", Journal of Personality and Social Psychology 26
J.M.Darley i D.C.Batson "From Jerusalem to Jericho: A study of Situational and Dispositional Variables in Helping Behavior", JPSP, 1973, 27, 100-108.
Rachel Manning, Mark Levine, Alan Collins "The Kitty Genovese murder and the social psychology of helping: The parable of the 38 witnesses", American Psychologist 62.6 (2007): 555
Dr Glenn Geher "The good samaritan is in the situation.", Marzec 2017

 WNIOSKI


      Badania  prof. Johna Darley'a  wykazały, że człowiek będący lub działający w pojedynkę jest bardziej skłonny do interwencji, niż jako członek grupy ludzi. W grupie ludzi występuje efekt  rozproszonej odpowiedzialności  i prawdopodobieństwo podjęcia przez człowieka działań jest trzykrotnie mniejsze, niż w sytuacji obserwowania zdarzenia samemu.

Dlaczego znajdując się w grupie ludzi, człowiek ma tendencję do niewykazywania inicjatywy i niepodejmowania działań?

1.Człowiek w grupie innych osób czuje się bardziej anonimowy. Zwłaszcza mając osobowość zewnątrzsterowną człowiek oczekuje, że działania podejmą inne osoby.
2.Sytuacja kryzysowa często bywa zaskoczeniem. W warunkach niedostatecznej ilości obiektywnych danych człowiek zaczyna obserwować działania innych ludzi oraz kierować się ich zachowaniem i opiniami (tłumaczy to eksperyment Sherifa). Jeśli jednak inni ludzie również nie wiedzą jak zareagować, nikt nie podejmuje działania czekając na ruch innych osób.
3.Postawa innych ludzi zawsze podlega ocenie i interpretacji. Widząc u innych ludzi bierność, człowiek zaczyna uważać, że sytuacja nie jest niebezpieczna i nie wymaga interwencji.
4.Bierność może być wynikiem lęków.  Czy moja pomoc będzie prawidłowa?  Czy nie narażę się na negatywne dla mnie konsekwencję?
5.Przy większej liczbie świadków, odpowiedzialność za podjęcie działań rozkłada się na wiele osób. Następuje rozproszenie odpowiedzialności. Jednym z warunków, który decyduje o tym, czy człowiek zareaguje i podejmie działania jest poczucie    osobistej odpowiedzialności    za to działanie. Obecność innej osoby/osób o podobnym statusie, pozwala jej nie odczuwać. Pełnienie przez osobę wyraźnej roli społecznej tj. bycie liderem grupy, specjalistą, kierownikiem, sprzyja poczuciu przez nią odpowiedzialności i podejmowaniu działań.
6.Osoba skupiona na celu może nie dostrzec potrzeby pomocy innej osobie. Bierność bywa wynikiem braku świadomości istnienia potrzeby udzielenia komuś wsparcia.
7.Działającemu w pośpiechu świadkowi zdarzenia, podczas którego wymagana jest interwencja, wygodnie jest założyć, że inni ludzie  "coś z tym zrobią"  oraz że on  "nie ma możliwości".  Pośpiech pozwala wytłumaczyć brak inicjatywy oraz brak poczucia odpowiedzialności za brak reakcji. Mamy skłonność do myślenia, że ludzie w swoich działaniach kierują się wewnętrznymi przekonaniami i wyznawanymi wartościami. Jednak w rzeczywistości deklarowane wartości i zasady determinują ludzkie postępowanie w stopniu mniejszym, niż czynniki sytuacyjne, które obiektywnie oceniamy jako mniej istotne.


Jak menedżer powinien zarządzać, by uniknąć wśród podległych osób  efektu widza,  czyli braku inicjatywy i odpowiedzialności?
Temat ten omawiamy podczas szkoleń.

Napisz do mnie

KOLEJNE EKSPERYMENTY I BADANIA NAUKOWE

KOLEJNE EKSPERYMENTY
I BADANIA NAUKOWE

Mózg chce więcej

Badania prof. Wolframa Schultza

Jakimi priorytetami kieruje się ludzki mózg?  Prof. Wolfram Schultz  wykazał w swoich badaniach system pracy mózgu, zapewniający człowiekowi satysfakcję lub jej brak.

Kiedy osiągnięcie nawet ambitnego celu nie zapewnia satysfakcji?
Jak zapewnić motywację personelu?

Warunkowanie

Thorndike, Pawłow, Skinner

Warunkowanie oznacza wyrabianie nowych  odruchów.  Są one kluczowe dla jakości komunikacji i sposobu nabywania nowych umiejętności.

Czy odruchy można wytwarzać świadomie?
Jak odbywa się wytwarzanie prawidłowych odruchów?

Ego

O wyobrażeniu siebie

Ego  to wyobrażenie o sobie samym. Jest mechanizmem niezbędnym do przeżycia, lecz również problematycznym. Człowiek z natury uważa, że jest "lepszy". W badaniach przyjęto wskaźnik  better than average.

Czy przekonanie o swojej wyjątkowości jest powszechne?
Czy skupienie na sobie ułatwia ludziom wywieranie na nas wpływu?

Dysonans poznawczy

O ratowaniu EGO

Ego  mówi człowiekowi, że jest ponadprzeciętny  (better than average).  Gdy człowiek zaprzeczy takiemu swojemu przekonaniu staje się nieobliczalny.

Jak reagować na dysonans poznawczy?
Co go wywołuje?

"Ludzie myślą tak, jak ja"

Fałszywa zgodność

Człowiek ma podświadome przekonanie, że ludzie -  generalnie  - myślą tak, jak on. Jeżeli nawet obecnie jeszcze tak nie myślą, to z pewnością jego poglądy będą wyrażać w przyszłości. Badania naukowe wykazały jak silny jest to mechanizm myślenia.

Jak powszechnie on występuje?
Jak takie przekonanie wpływa na postawę człowieka?

Wiara w sprawiedliwy świat

Eksperymenty prof. Melvina Lernera

Powszechne jest przekonanie, że człowiek ponosi  konsekwencje  własnych decyzji, że przydarza mu się to, na co  zasłużył.  Jak silna jest wiara w sprawiedliwy świat?

Jak oceniany jest człowiek, któremu przydarza się tragedia?
Czy ludzie obwiniają kogoś za stan, w jakim się znalazł?

Efekt Pigmaliona

Eksperymenty prof. Roberta Rosenthala

Efekt Pigmaliona  to uformowanie osoby, stworzenie jej, poprzez swój stosunek do niej.

Jak nasze oczekiwania wpływają na drugiego człowieka?
Co w naszej postawie wywiera silny wpływ?

Zarządzanie Ludźmi

Ewolucja myśli zarządczej

Skuteczność działania ludzi zawsze była przedmiotem troski przedsiębiorców. Ich pomysłom w sukurs przyszła również nauka.

Jakie błędy zauważono w zarządzaniu personelem?
Które z nich są cały czas popełniane?

Jak rozumieć intuicję?

Badanie prof. Antoine Bechara

Kiedy człowiek nie wie czego się spodziewać, jego organizm już to wie. Naukowcy mierzyli reakcje ciała ukazujące stan układu nerwowego.

Jak wygląda relacja między intuicją, a świadomym postrzeganiem?
Czy doświadczenie sprzyja prawidłowej intuicji?

Co wpływa na relację?

Harlow, Wall, Niiya i Deaux

Wydaje się, że zapewnienie przeżycia jest wartością najwyższą. Okazuje się, że w naturze są wartości wyższe od zapewnienia bytu.

Co jest ważne dla wszystkich?
Na czym należy się skupić chcąc budować z ludźmi pozytywne relacje?

Mimika a Emocje

Eksperyment prof. Paula Ekmana

Powszechne są powiedzenia  rozchmurz się  lub  uśmiechnij się.  Czy mają one sens?

Czy mimika wpływa na  nastrój?
Czy można  poprawić  sobie  nastrój  utrzymując uśmiech na twarzy?

Wyuczona bezradność

Eksperymenty Seligmana-Maiera, Richtera

Opis i wnioski z kluczowych badań psychologicznych nt. aktywności i bierności.

Dlaczego człowiek bywa bierny lub czuje się bezradny?
Czy aktywności można się nauczyć?

Efekt widza

O braku poczucia odpowiedzialności

Efekt widza  -  człowiek widzi negatywne zdarzenie, ma możliwość zareagowania, lecz nie podejmuje żadnych działań.

Czy ty też możesz być osobą bierną, gdy należy reagować?
Czym powodowana jest bierność człowieka?

Tożsamość grupowa

Badania prof. Henriego Tajfela

Człowiek nabywa cech typowych dla grupy, z którą się utożsamia. Zachowanie grupy, jej wartości i sposób myślenia stają się jego sposobem myślenia i działania. Człowiek dba, by jego grupa "wygrywała", czyli zyskiwała więcej, niż inne grupy ludzi.

Czy można oczekiwać od człowieka obiektywnych ocen innych ludzi?
Jak przynależność do grupy wpływa na ludzkie decyzje?

Odgrywanie roli grupy

Eksperyment Zimbardo

Eksperyment  prof. Philipa Zimbardo  ze  Stanford Univeristy  ukazał mechanizm kluczowy dla ludzkiego postępowania.

Jaką rolę odgrywasz ty, a jaką twój klient, pracownik lub przełożony?
Co determinuje odgrywanie przez człowieka określonej roli?

Jaskinia zbójców

Eksperyment Sherifa

Najsłynniejszy eksperyment psychologa  prof. Muzafera Sherifa,  nazwany "Jaskinia Zbójców" (Robbers Cave), analizujący zachowanie grup w sytuacjach konfliktowych.

Jakie są powody podziału na my i oni.
Co zapewnia integrację i wspólne działanie?

Eksperyment Milgrama

Oddziaływanie i wywieranie wpływu

Badanie z bardzo mocnymi wynikami.

W jakich sytuacjach każdy z nas jest skłonny krzywdzić innych ludzi?
Co może spowodować działania niemiłe dla innej osoby?

Konformizm

Eksperymenty Sherifa i Ascha

Najsłynniejsze badania nad konformizmem człowieka przeprowadziło dwóch psychologów:  prof. Muzafer Sherif  i  prof. Solomon Asch.

W jakich sytuacjach człowiek zmienia zdanie pod wpływem grupy?
Dlaczego przyjmuje opinie innych ludzi jako swoje?

Trzecia Fala

Mechanizmy oddziaływania

Ron Jones  był nauczycielem historii w liceum w Kalifornii. Jego uczniowie nie byli w stanie pojąć, jak niemieckie społeczeństwo mogło popierać nazistów. Postanowił unaocznić im mechanizm zdobywania zwolenników idei i zasad. Przeprowadził spontaniczny, osobisty, improwizowany eksperyment socjologiczny, tworzący z uczniów zagorzałych zwolenników przedsięwzięcia.

Co wpływa na zaangażowanie się w ideę?
Co poza samą ideą angażuje ludzi w przedsięwzięcie?

Gdy warunki są zbyt dobre

Eksperyment Calhouna

Etolog  John B.Calhoun  umieścił populację myszy w idealnym środowisku do życia. Wynik był zaskakujący.

Co jest warunkiem aktywności i chęci rozwoju?
Co może zabić motywację do działania?

Automatyzmy

Nieuświadomione mechanizmy umysłu

Człowiek jest istotą barwną. Posiada wiele  mechanizmów  myślenia, które tworzą jego koloryt. Wiele reakcji jest trudnych do przewidzenia, lecz są też takie, które są przewidywalne. Opierają się one na  automatycznychnieświadomych  mechanizmach pracy mózgu. Przedstawiamy je wraz z opisem badań, które pozwoliły je zrozumieć.

Kiedy człowiek działa  mechanicznie  bez udziału własnej woli?
Które zachowania uruchamiają w nim  automatyczne  reakcje?

Stopa w drzwi

Foot in The Door

Postępowanie człowieka opiera się na  mechanizmach  działających w nim samym oraz między nim, a innymi ludźmi. Poniżej przedstawiamy jeden z nich, zweryfikowany przez badania naukowe.

Kiedy mamy skłonność do godzenia się na prośby?
Jak inna osoba może wpłynąć na naszą decyzję?

Drzwi w twarz

The Door in The Face

Kolejny  mechanizm  wpływający na nasze opinie i decyzje, zweryfikowany przez jednego z najsłynniejszych badaczy naukowych.

Kiedy rośnie nasza skłonność do godzenia się na prośby innych ludzi?
Jak świadomie można na nas wpływać?

Niska piłka

The Low-Ball

Obok metod  stopy w drzwi  i  drzwi w twarz  zdefiniowano i naukowo zweryfikowano kolejny mechanizm wywierania wpływu. Intensyfikuje on zaangażowanie człowieka i w efekcie zapewnia jego większą chęć realizowania ustaleń.

Jak powstaje większa chęć realizowania ustaleń?
Na czym polega ten mechanizm?

Wpływ reklamy

O pamięci  niejawnej

Człowiek zapamiętuje reklamy w świadomości oraz w  pamięci niejawnej.  Badania  prof. Didier'a Courbet  z Francji ukazały czas, jaki reklama "niepamiętana" przez człowieka jest jednak pamiętana i wpływa na jego wybory.

Czym jest pamięć niejawna?
Jak długo przechowywana jest w niej informacja pokazana w krótkiej reklamie?

Wpływ środowiska wychowania

Eksperyment prof.Kellogga

Najsłynniejszy eksperyment wychowania międzygatunkowego. Naukowiec wychowywał dziecko człowieka razem z dzieckiem szympansów.

Jaki jest efekt wspólnego dorastania?
Co ustanawia nas ludźmi?

Robert Rosenthal (ur. 2 marca 1933)- urodzony w Niemczech amerykański psycholog, profesor  University of California.  Ankieta przeprowadzona w  Review of General Psychology,  opublikowana w 2002 roku, umieściła Rosenthala na 84 miejscu wśród najczęściej cytowanych psychologów XX wieku.

Martin Seligman (ur. 1942) - amerykański psycholog, profesor  University of Pennsylvania,  dyrektor  Positive Psychology Center.


/ Wikipedia /

Steven F. Maier - profesor  University of Pennsylvania.  Lauerat Nagrody  Grawemeyera  w dziedzinie psychologii, nagrody MERIT przyznanej przez  National Institutes of Health  oraz nagrody za wybitny wkład naukowy przyznanej przez  American Psychological Association.  Otrzymał tytuł Wybitnego Profesora (Distinguished Professorship) przyznany przez prezydenta  University of Colorado  oraz tytuł  Wybitnego Wykładowcy  przyznany przez  Research & Innovation Office.

/ Wikipedia /

Model wyuczonej bezradności - stan wyuczony, wytworzony przez narażenie na szkodliwe, nieprzyjemne sytuacje, w których nie było możliwości ucieczki lub których nie dało się uniknąć.

/ Wikipedia /

Curt Paul Richter (1894-1988)- amerykański biolog, psycholog, genetyk, profesor psychobiologii  Johns Hopkins University,  dyrektor kliniki psychiatrycznej  Johnsa Hopkinsa,  autor ponad 250 prac naukowych.

/ Britannica /

Teoria atrybucji - sposoby, w jaki ludzie przypisują przyczyny działaniom i zachowaniom swoim oraz innych ludzi.

Szczegóły?   kliknij link

Immunizacja - pobudzanie mechanizmów odpornościowych organizmu. W medycynie chodzi o wywołanie odpowiedzi immunologicznej. Naturalny sposób immunizacji polega na przebyciu przez organizm choroby, natomiast sztuczny na otrzymaniu szczepionki. Immunizacja w dziedzinie postawy człowieka dotyczy istnienia lub pobudzania mechanizmów odpornościowych na  bezradność.

Joanna Moczydłowska - profesor nadzwyczajna Wydziału Zarządzania  Politechniki Białostockiej,  wykładowca w  Instytucie Nauk Ekonomicznych PAN  oraz  Uczelni Łazarskiego  w Warszawie. Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie psychologia, habilitacja z dziedziny nauk ekonomicznych w dyscyplinie nauki o zarządzaniu. Specjalizacja: zarządzanie kapitałem ludzkim oraz psychologia organizacji.

www.moczydlowska.pl/

Osobowość   bierną   w psychologii nazwano osobowością  zewnątrzsterowną.
Człowiek taki polega na innych osobach, jest podporządkowany, często zachowuje się konformistycznie, jest bierny i oczekuje, że inni będą za niego podejmować decyzje.
Osobowość   przedsiębiorczą   w psychologii nazwano osobowością  wewnątrzsterowną.
Człowiek taki polega na własnych sądach, jest aktywny, samodzielny, niezależny, przedsiębiorczy, zdolny do podejmowania decyzji i brania za nie odpowiedzialności.

Model S.M.A.R.T. - zbiór cech, jakimi powinien charakteryzować się prawidłowo sformułowany cel. W nawiązaniu do badań  prof.Wolframa Schultza,  cel powinien być  ambitny,  czyli nie może być łatwy do osiągnięcia. Powinien być jednak postrzegany jako możliwy do osiągnięcia  (realistic).  Umiejętność prawidłowego formułowania celów i ustalania z zespołem pracowników omawiamy podczas szkoleń.

W sytuacji zaistnienia trudności, menedżer realizujący  funkcję przywódczą  ukierunkowuje myślenie swoich pracowników. Zadając im konkretne pytania zmusza do zastanowienia się nad wskazanym obszarem działalności, wskazania najbardziej prawdopodobnych przyczyn oraz wskazania działań, które mogą zapewnić rozwiązanie problemu.

John M. Darley (1938-2018) amerykański psycholog społeczny, profesor psychologii i spraw publicznych  Princeton University.


/ Wikipedia /



Bibb Latané (ur. w 1937 r.) profesor psychologii  Columbia University,  Ohio State University,  Florida Atlantic University  i  University of North Carolina.  Założyciel  Centre for Human Science.

/ Wikipedia /


Pojawiały się opinie, że sąsiedzi jednak udzielili Kitty Genovese pomocy, a sprawa została nieprawidłowo przedstawiona przez amerykańskie media. Odbiła się ona jednak na tyle dużą ilością komentarzy i publikacji, że zainspirowała świat psychologów do rzetelnych badań naukowych.

Daniel Batson (ur. w 1943 r.) amerykański psycholog społeczny; zdobył dwa stopnie doktorskie: z teologii na  Princeton Theological Seminary  oraz psychologii na  Princeton University;  profesor  Kansas University.
Przeszedł na emeryturę w 2006 roku i obecnie jest emerytowanym profesorem na wydziale psychologii  University of Tennessee.  Najbardziej znany jest ze swojego wkładu w rozpoznanie altruizmu, empatii i psychologii religii.

/ Wikipedia /

Efekt Pigmaliona - odmiana samospełniającej się przepowiedni. Stosunek do osoby powoduje, że jej postawa i uzyskiwane efekty stają się zgodne z pokładanymi w niej oczekiwaniami.

Tomasz Krawczyk (ur. 1973) - autor książki pt.  "Metodyka Sprzedaży i Negocjacji"  (Ridero, marzec 2020), autor artykułów poświęconych zagadnieniom zarządzania, sprzedaży i negocjacji publikowanych na łamach gazet i miesięczników tj.  Puls Biznesu  i dwumiesięcznik  Optyka.  Absolwent  Studium Doktoranckiego Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej  w Warszawie.
Doświadczenie praktyczne w sprzedaży i negocjacjach od 1994 r. W kolejnych latach - prowadząc już szkolenia biznesowe - wprowadzał firmy na wybrane rynki, opracowując strategię działania i prowadząc fizyczne działania handlowe. Dzięki swoim umiejętnościom, już od roku 2002 wynajmowany do przygotowywania firm do negocjacji i reprezentowania ich w tym procesie. Negocjator i mediator angażowany do rozwiązywania sporów między podmiotami gospodarczymi. Metodyk komunikacji interpersonalnej - opracowane przez niego rozwiązania zostały wdrożone przez firmy koncernowe w innych krajach Europy.

Więcej?  Kliknij link.